Esmaül Hüsna

 En güzel isimler demektir. Bu tabir âyet ve hadislerde geçmiştir: "En güzel isimler Allah'ındır. O halde, O'na bu güzel isimlerle dua edin ve O'nun isimleri hakkında eğriliğe sapanları bırakın...." (A'râf, 7/180; bk. Tâ-hâ, 20/8; Haşr, 59/24); "Allah'ın 99 ismi vardır. Bu isimleri ezberleyen (hıfz) kimse cennete girer." (Buhârî, Deavat, 68. VII, 169); "Allâh'ın 99 ismi vardır. Bu isimleri sayan (ihsâ) kimse cennete girer."(Müslim, Zikr, 6. III, 2062)

Âyet ve hadislerde zikredilen "el-esmâü'l-hüsnâ"; Allah'ın nasıl bir varlık olduğunun, O'nun niteliklerini, özelliklerini ve hangi vasıflara sahip olup olmadığını beyan eden isim ve sıfatlardır.
Allah'ı güzel isimleriyle tanımak ve anmak, O'na layık olmayan nitelikler isnat etmemek insanın başta gelen görevidir. Allah'ın isimleri hakkında Allah'a layık olmayan isimler isnat etmek, Allah'a "baba" demek gibi veya "cebbar", "mütekebbir", "zû intikam" gibi azamet ve kudret ifade eden isimleri kabul etmemek veya Allah'a özgü isimleri Allah'tan başka varlıklara vermek Kur'ân'da ilhad kavramıyla ifade edilmiştir. İlhad, doğru olandan, haktan sapmak demektir. Arapların Lat ismini el-ilâh, Menat ismini el-mennân, Uzza ismini el-Azîz isminden türetmeleri ilhaddır. Allâh'a, cisim, cevher, akıl ve illet gibi isimler vermek ilhaddır.

Hadislerde geçen "ihsâ" (saymak) ve "hıfz" (ezberlemek) kelimeleri ile maksat; Allah'ı güzel isimleriyle tanımak, O'na O'nun istediği şekilde ibadet ve itaat etmektir. Yoksa bu isimleri anlamadan ezberlemek ve tekrarlamak değildir. Mesela bir insan yaptığı bir işte Allah'ın kendisini gördüğünü, yaptıklarını bildiğini, ameline göre ödül veya ceza vereceğini düşünmesi ve ona göre hareket etmesi Allah'ın isimlerini hıfz ve ihsâdır. Tirmizî (ö. 279) esmâü'l-hüsna ile ilgili Ebû Hüreyre'den yaptığı bir rivâyette, Allâh'ın 99 isimini zikretmiş ve bu hadis için garîb demiştir (Deavat, 83. No: 3506). Tirmizî, Ebû Hüreyre'den aynı anlamda iki hadis daha rivâyet etmiş ancak bu rivâyetlerde isimler sayılmamıştır. İbn Ebî Ömer- Sufyan b. Uyeyne - Ebû'z-Zinad - el-A'rac tarikıyla gelen hadise "hasen-sahih" demiştir. Buhârî ve Müslim'in rivâyetlerinde de isimler yoktur.
İbn Mâce, el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili rivâyetinde 101 isim zikretmiştir (Dua, 10, 11. No: 1269-1270). Tirmizî'nin rivâyetinde el-esmâü'l-hüsnâ, "hüvallahüllezî lâilâhe illâ hû" ile başlarken, İbn Mâce'nin rivâyetinde "Allah" lafzı ile başlamaktadır.
Tirmizî ve İbn Mâce'nin el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili rivâyetlerinin dışında başka hadislerde de Allah'ı tanıtan isim ve sıfatlar geçmektedir. Hadislerde geçen kâbid, bâsıt, hâfid, râfi', mu'ızz, müzill, sabûr, muhsî, mübdi', mümît, vâcid, reşîd, mukaddim, muahhir, muğnî, mâni', dârr, nâfi' ve mâcid gibi bazı sıfatlar, isim şeklinde Kur'ân'da geçmemektedir. Ancak bu sıfatların ifade ettiği manalar fiilller ile ifade edilmiştir. Allah'ın isimleri / sıfatları 99 adetten ibaret değildir. 99 rakamı çokluktan kinayedir. Nitekim, el-esmâü'l-hüsnâ ile ilgili hadisler, Allah'ın isimlerinin 99'dan ibaret olduğunu da belirtmemekte, sadece bu isimleri sayanların cennete gireceklerini bildirmektedir. Ayrıca hadislerde geçmeyen ancak Kur'ân'da geçen Allah'ın güzel isim ve sıfatları vardır. Bu isim ve sıfatların sayısı iki yüzü geçmektedir. Aşağıda zikrettiğimiz isim ve sıfatların önündeki KK, Kur'ân-ı Kerîm'i; İC, İbn Mâce'yi; TR,Tirmizî'yi, HK, Hâkim Neysabûrî'yi; İH, İbn Hıbban'ı; BY, Beyhakî'yi; NS, Nesâî'yi ifade etmektedir. Diğer hadislerde geçenlerin kaynakları verilmiştir.


1-"Allah"O kendinden başka hiç bir ilah bulunmayan tek bir Allah'tır.

2-"el-Adl" Son derece adaletli olan.

3-"el-Afüvv".Affeden,magfiret eden.

4-"el-Ahir":Her şey helak olduktan sonra geri kalan.

5-"el-Alim":Her şeyi en ince noktasına kadar bilen, ilmi ebedi ve ezeli olan.

6-"el-Aliyy":Çok yüce.

7-"el-Azim":Pek azametli olan, yüce.

8-"el-Aziz":İzzet sahibi, maglup edilmesi imkansız olan, her şeye galip olan.

9-"el-Bais".Ölüleri dirilten ,kabirlerden çıkaran.

10-"el-Baki":Varlıgının sonu bulunmayan, ebedi olan.

11-"el-Bari":Her şeyin aza ve cihazını birbirine uygun yaratan.

12-"el-Basir":Her şeyi gören.

13-"el-Basit" Dilediğine bolluk veren, açan, genişleten.

14-"el-Batın":Akılların idrak edemeyeceği yüceliği gizli olan.

15-"el-Bedi":Örneksiz,misalsiz,acaip ve hayret verici alemler yaratan.

16-"el-Berr":Kullarına iyilik ve ihsanı, nimetleri bol olan.

17-"el-Cabbar":Azamet ve kudret sahibi, istediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olan.

18-"el-Cami":İstediğini istediği zaman istediği yerde toplayan.

19-"el-Celil":Azamet sahibi olan, ululuk sahibi olan.

20-"el-Darr":Elem ve zarar verecek şeyleri yaratan, hüsrana uğratan.

21-"el-Evvel":Her şeyden önce var olan.

22-"el-Fettah":Her türlü müşkülleri açan ve kolaylaştıran, darlıktan kurtaran.

23-""el-Gaffar":Kullarının günahını örten, mağfireti çok, günahları bağışlayıcı.

24-"el-Gafur":Çok bağışlayan, mağfireti çok.

25-"el-Ganiyy":Çok zengin, hiç bir şeye muhtaç olmayan.

26-"el-Habir":Her şeyi iç yüzünden, gizli tarafından haberdar olan.

27-"el-Hadi":Hidayete kavuşturan, kulunu hayırla muvaffak kılan.

28-el-Hafıd":Yukarıdan aşağıya indiren, alçaltan, dereceleri düşüren.

29-"el-Hafız":Yapılan işleri bütün tavsilatıyla hıfzeden, her şeyi afad ve beladan koruyan.

30-"el-Hakem":Hikmet sahibi olan, yaptığı her işte hikmeti gözeten, hükmeden.

31-"el-Hakim":Emirleri,kelamı ve bütün işleri hikmetli, hikmet sahibi olan.

32-"el-Hakk":Vacib'ul vücut olan, varlığı hiç değişmeden duran.

33-"el-Halik":Her şeyin varlığını ve geçireceği halleri takdir eden, yaradan, yoktan var eden

büyüklükte eşi olmayan.

34-"el-Halim":Yumuşak davranan, ilmi çok olan.

35-"el-Hamid":Ancak kendine hamd edilen, bütün varlığın diliyle övülen.

36-el-Hasib":Herkesin hayatı boyunca yaptıklarının bütün teferruatıyla hesabını iyi bilen. Mahlukatına kafi olan.

37-"el-Hayy" Diri, tam ve mükemmel manasıyla hayat sahibi.

38-"el-Kabıt" Dilediğine darlık veren, sıkan, daraltan.

39-"el-Kadir":istediğini,istediği gibi yaratmaya muktedir olan.

40-"el-Kahhar":Her şeye, her istediğini yapacak surette, galip ve hakim.

41-"el-Kaviyy":Pek kuvvetli.

42-"el-Kayyum":Yarattıklarının işini çeviren her işleneni bilen, evveli olmayan.

43-"el-Kebir":Pek büyük.

44-"el-Kerim":Çok ikram edici

45-"el-Kuddüs":Her türlü eksiklik ve ayıplardan münezzeh olan.

46-"el-Latif":En ince işlerin bütün inceliklerini bilen, lütuf ve ihsan sahibi olan.

47-"el-Macid".Kadri ve şanı büyük, kerem ve müsemahası bol.

48-"Malik'ül-Mülk":Mülkün ebedi ezeli sahibi.

49-"el-Mani":Bazı şeylerin meydana gelmesine müsaade etmeyen, engelleyen.

50-"el-Mecid".Şanı,şerefi çok üstün olan.

51-"el-Melik":Mülkün sahibi, mülk ve saltanatı devamlı olan.

52-"el-Metin":Pek güçlü.

53-"el-Muahhir".İstediğini geri koyan, arkaya bırakan.

54-"el-Mugni" Dilediğine zenginlik veren müstağni kılan.

55-"el-Muhsin":Namütanahi de olsa, bir bir her şeyin sayısını bilen.

56-"el-Muhyi":İhya eden, dirilten, can bağışlayan, sağlık veren.

57-"el-Muid":Yaradılmışları yok ettikten sonra tekrar yaratan.

58-"el-Muiz":İzzet veren, aziz kılan.

59-"el-Mukaddim":İstediğini öne getiren, öne alan.

60-"el-Mukit":Bilen,tayin eden. Her yaradılmışın rızkını veren.

61-"el-Muksit":Hükmünde ve işlerinde adaletli olan.

62-"el-Mukdedir":kuvvet ve kudret sahipleri üzerinde dilediği gibi tasarruf eden.

63-"el-Musavvir":Tasvir eden ,her şeye bir şekil ve hususiyet veren.

64-"el-Mubdi":Mahlukatı maddesiz ve örneksiz olarak baştan yaratan.

65-"el-Mucib".Kendine yalvaranların isteklerini veren, duaları kabul eden.

66-"el-Müheymin" Saltanatı hakkında dilediği gibi tasarruf eden, her şeyi gözetip koruyan.

67-"el-Mü'min":Kullarına emniyet veren. Kendinin ve peygamberlerinin doğruluğunu

ortaya koyan, kullarına yaptığı vadinde sadık.

68-"el-Mümit":Canlı,bir mahlukatın ölümünü yaratan, öldüren.

69-"el-Muntekım".Günahkarlara,adaletiyle,müstahak oldukları cezayı veren.

70-"el-Müteali":Aklın mümkün gördüğü her şeyden, her halden pek yüce olan.

71-"el-Mütekebbir":Ululuk sahibi, her şeyde ve her hadisede büyüklüğünü gösteren.

72-"el-Müzil":Zillete düşüren, hor ve hakir eden.

73-"el-Nafi":Hayır ve menfaat verecek şeyleri yaratan, faydalandıran.

74-"el-Nur":Alemleri nurlandıran, dilediğine nur eden, nur olan.

75-"el-Rafi":Yukarı kaldıran, yükselten, dereceleri yükselten.

76-"er-Rahim":Bağışlayıcı,sevdiklerine ve müminlere merhamet eden(ahirette)

77-"er-Rahman":Esirgeyici,bütün mahlukatına rahmetiyle muamele eden(dünyada)

78-"el-Rakib".Bütün varlıklar ve bütün işler murakabesi altında bulunan.

79-"el-Rauf":Merhamet edici. pek şefkatli.

80-"el-Raşit":Bütün alemleri dosdoğru bir nizam ve hikmetle akıbetine ulaştıran.

81-"el-Rezzak":Bütün mahlukatın rızkını veren ve ihtiyacını karşılayan.

82-"es-Sabur":Çok sabırlı olan, isyankarlardan acele intikam almayan.

83-"el-Samed":Her şey O na muhtaç, fakat O hiç bir şeye muhtaç değil.

84-"el-Selam":Her çeşit afet ve kederlerden emin olan.

85-"el-Semi":Her şeyi işiten, kullarının niyazını kabul eden.

86-"el-Şehid".Her zaman ve her yerde hazır ve nazır olan.

87-"el-Şekur":Kendini rızası için yapılan amelleri daha ziyadesi ile karşilayan.

88-"el-Tevvab":Tevbeleri kabul edip günahları bağışlayan.

89-"el-Vacid".istediğini,istediği vakit bulan.

90-"el-Vahhab":Çok fazla ihsan eden, çeşit çeşit nimetleri daima bağışlayan.

91-"el-Vahid":Tek.Zatında,sıfatlarında,isimlerinde,efaili nde ortağı ve benzeri olmayan.

92-"el-Vali":Bu muazzam kainatı ve bütün hadisatı tek başina idare eden.

93-"el-Varis":Varlığı devam eden, servetlerin hakiki sahibi.

94-"el-Vasi":Lütfu bol olan.

95-"el-Vedud":İyi kullarını seven, rızasına indiren ve sevilmeye layık olan.

96-"el-Vekil":Tevekkül sahiplerinin işini düzeltip onlardan daha iyi temin eden.

97-"el-Veliyy" Seçkin kullarının dostu.

98-"el-Zahir":Varlığı sayısız delillerle açık olan.

99-"Zülcelali ve'l-İkram":Hem azamet sahibi,hem fazlu kerem sahibi.